کوه ها و کوتل های ولایت لوگر

کوه ها و کوتل های ولایت لوگر

الف : کوه ها ولایت لوگر
ولایت لوگر در حقیقت به دو طرف دریای لوگر به شکل وادی افتاده است و ارتفاعات سفید کوه شرقی یا سپین غر و سیاه شرقی یا تورغر و سلسله خشک کوه به دو طرف این وادی سرسبز قرار دارد .

1 - سپین غر یا سفید کوه شرقی :
این سلسله از صد کیلومتر غرب پشاور آغاز و تا شمال ولسوالی خرواردر ولایت لوگر امتداد می یابد . ارتفاعات این سلسله از برف پوشیده بود بنا" به سپین غر مسما بوده است .دریای سرخرود در ننگرهار سپین غر را از تورغر یا سیاه کوه شرقی مجزا میسازد و دریای کرم و معاونین آن پکتیا را از ننگرهار جدا میکنند . این کوه در نزدیکی کوتل پیوار به حد اعظمی خود میرسد و بنام سیکارم با ارتفاع 4755 متر از سطح بحر میباشد. این کوه از نظر اقتصادی اهمیت زیادی دارد در دامنه های آن جنگلات ارچه ، نشتر، جلغوزه و غیره نشو و نما دارد این کوه 180 کیلومتر طول دارد و شرقا" و غربا" افتاده است . ( 1)

در حالیکه در قاموس جغرافیایی افغانستان ارتفاع این کوه برخلاف طرف شرق که مرتفع است ؛ به طرف غرب کمتر شده میرود . زمانیکه این کوه به موضع « ازرو » می گذرد کوتل معروف خوشی و جاجی موسوم به شترگردن را تشکیل میدهد متعاقبا" به جانب جنوب امتداد یافته از کوتل تیره در شمال گردیز عبور نموده ؛ شعبه از آن در غرب ولسوالی چرخ، برکی راجان و سجاوند را احاطه نموده و بعد به سمت مشرق مناطق ؛ تکیه ، هفت آسیا، لوره، شش گاو، گذشته در دهنه شیر، روضه سلطان محمودف دوحصه می شود یک شاخه آن از بند زنه خان ، تاسن، رامک تا دولت خان ، زرمت و بند سرده و اندر غزنی را از جانب شمال و شرق احاطه میکند . شاخه دیگرش در حدود پشته بهلول و نهر بقبقی انجام می یابد . موسهی و سرخاب، التمور، چرخ ، تنگی وردک دره های است که به شمال سپین غر موقعیت دارد. ( 2)

2 - سیاه کوه شرقی یا تورغر :
سیاه کوه یا تور غر؛ بعضا" آنرا جزء سپین غر می دانند از غرب درونته در ولایت ننگرهار شرع و تا سواحل شرقی دریای لوگر امتداد دارد . شاخه های دیگر از این کوه جدا شده که در سروبی بنام لته بند شهرت دارد. مرتفع ترین قله آن در کوه سلطان بابا به ارتفاع 4167 متر از سطح بحر میباشد این کوه 150 کیلومتر طول دارد و عاری از جنگلات میباشد چون سلسله سپین غر مقابل این کوه قرار دارد از رطوبت و باران های مونسونی بی نصیب میباشد. ( 3)

3 - خشک کوه یا شاخه از سپین غر :
این سلسه کوه درست مقابل سپین غر و یا شاخه از سپین غر بوده که به طرف چپ دریای لوگر افتاده است . قاموس جغرافیایی افغانستان مشعر است که : بعضی شاخه های سپین غر از کابل به فاصله چند میل واقع است که جبال پست و بلند مابین کابل و لوگر و میدان و تنگی وردک باین سلسله منسوب است . ( 4) این سلسله کوه بنام خشک از تنگی واغجان در ولسوالی محمد آغه آغاز شده به طرف کلنگار، پل علم ، ده مغلان ، برکی برک و قریه زقوم خیل و مهمند و ابراهیم خیل تا تنگی وردک ادامه دارد.
همچنان شاخه های سپین غر در ولسوالی چرخ به نام كوه های‌ ؛ قرین‌، هوكام‌ و خَرپِچَك‌ یاد میگردد که کوتل مولانا و کوتل كبوترخانه‌ شهرت دارد .

ب - کوتل های ولایت لوگر:
1 - کوتل ارده :
این کوتل به فاصله 25 کیلومتر در جنوب غرب جوزخیل ولسوالی خروار ولایت لوگر بین خطوط 68 درجه، 43 دقیقه، 59 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه، 35 دقیقه و 36 ثانیه عرض البلد شمالی واقع است .( 5)
2 - کوتل اشعبی :
به فاصله 11 کیلومتر به طرف جنوب قریه زید آباد ولایت لوگر بین 69 درجه، 7 دقیقه، 8 ثانیه طول البلد شرقی و 34 درجه ، 6 دقیقه و 33 ثانیه عرض البلد شمالی موقعیت دارد .(6 )
3 - کوتل اودکی :
به فاصله 29،5 کیلومتر ولایت لوگر بین 69 درجه ، 5 دقیقه، 30 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه، 44 دقیقه و 24 ثانیه عرض البلد شمالی قرار دارد. ( 7)
4 - کوتل اودکی :
مجددا" به همان نام اودمی کوتل دیگر به فاصله 23 کیلومتر در جنوب غرب جوزحیل در ولسوالی خروار ولایت لوگر بین 68 درجه ، 45 دقیقه ، 49 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه ، 36 دقیقه و 5 ثانیه عرض البلد شمالی واقع است .( 8)
5 - کوتل پیاده :
به فاصله 29 کیلومتر در جنوب غرب نوشهر ولسوالی چرخ ولایت لوگر بین 69 درجه، 49 دقیقه، 6 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه، 44 دقیقه و 9 ثانیه عرض البلد شمالی واقع است .( 9)
6 - کوتل پیچک :
این کوتل به فاصله 18 کیلومتر همچنان در جنوب غرب نوشهر ولسوالی چرخ ولایت لوگر بین خطوط 68 درجه، 52 دقیقه، 34 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه، 45 دقیقه و 12 ثانیه عرض البلد شمالی قرار دارد .( 10)
7 - کوتل جلال :
این کوتل به فاصله 19 کیلومتر در جنوب غرب قریه جوزخیل ولسوالی خروار ولایت لوگر بین 68 درجه، 47 دقیقه، 37 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه، 36 دقیقه و 30 ثانیه عرض البلد شمالی موقعیت دارد .( 11)
8 - کوتل جو زار :
به فاصله 41،5 کیلومتر در جنوب حصارک ولایت لوگر بین 69 درجه، 1 دقیقه، 10 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه ، 43 دقیقه و 48 ثانیه عرض البلد شمالی واقع است .(12 )
9 - کوتل زنه خان :
به فاصله 20،5 کیلومتر در غرب جوزخیل ولسوالی خروار ولایت لوگر به ارتفاع حدود 2692 متر ولایت لوگر بین 68 درجه، 42 دقیقه ، 4 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه ، 40 دقیقه و 24 ثانیه عرض البلد شمالی موقعیت دارد . ( 13)
10 _ کوتل زه :
این کوتل به فاصله 33 کیلومتر در شمال غرب نوشهر ولسوالی چرخ ولایت لوگر بین 68 درجه، 45 دقیقه، 18 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه ، 49 دقیقه و 17 ثانیه عرض البلد شمالی قرار دارد . ( 14)
11 - کوتل زین تیگه :
به فاصله 19 کیلومتر در جنوب غرب جوزخیل به ارتفاع حدود 2812 متر در ولسوالی خروار ولایت لوگر بین 68 درجه ، 50 دقیقه ، 26 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه، 34 دقیقه و 57 ثانیه عرض البلد شمالی واقع است . (15 )
12 - کوتل سترنی :
کوتلی است به فاصله 25،5 کیلومتر در جنوب غرب جوزخیل ولسوالی خروار ولایت لوگر بین خطوط 68 درجه، 43 دقیقه، 11 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه ، 35 دقیقه و 28 ثانیه عرض البلد شمالی موقعیت دارد .( 16)
13 - کوتل مولانا :
این کوتل به فاصله 29 کیلومتر در غرب نوشهر ولسوالی چرخ ولایت لوگر بین خطوط 68 درجه، 49 دقیقه، 6 ثانیه طول البلد شرقی و 33 درجه، 44 دقیقه و 9 ثانیه عرض البلد شمالی واقع است .(17 )
14 - کوتل ویش غاره :
به فاصله 11،5 کیلومتر در جنوب غرب نوشهر ولسوالی چرخ ولایت لوگر بین خطوط 68 درجه، 51 دقیقه، 51 ثانیه عرض البلد شمالی موقعیت دارد .(18 )
15 - کوتل سُم دلدل :
این کوتل به فاصله بالای 4 کیلومترشمال زید آباد با صعود غیر مشهود و نشانه از سم دلدل ( اسپ خلیفه چهارم حضرت علی کرم الله وجهه ) بین خطوط 34 درجه و 2 دقیقه عرض البلد شمالی و 48 درجه و 44 دقیقه موقعیت دارد . ( 19)
همچنان به همین نام به فاصله 10،5 کیلومتر به طرف جنوب چهارآسیاب بین 69 درجه ، 7 دقیقه ، 54 ثانیه طول البلد شرقی و 34 درجه ، 9 دقیقه و 12 ثانیه عرص البلد شمالی واقع است . (20 )
16 - کوتل شترگردن :
این کوتل در ارتفاع قلعه «وزیر خیل» مانند گردن شتر می‌ماند و بین اهالی به (اوس کمر) شهرت دارد و داستانهای زیادی برایش سروده‌اند. قریه یا روستای دوبندی در غرب همین کوتل شتر گردن قرار دارد. این کوتل بین خطوط 69 درجه ، 23 دقیقه ، 29 ثانیه طول البلد شرقی و 34 درجه ، 29 دقیقه و 13 ثانیه عرض البلد شمالی واقع است . ( 21)

زیر نویسها :
1- رحمتی - پوهاند محب الله ، جغرافیایی عمومی افغانستان، کابل، 1378 هـ ش، ص 47 - 48 .
2 - قاموس جغرافیایی افغانستان، ج دوم ، کابل ، 1336 ، ص 448 .
3 - رحمتی - پوهاند محب الله، ایضا"، ص 49 .
4 - قاموس جغرافیایی افغانستان، ج دوم ، کابل ، س 1336 هـ ش ، ص 448 .
5 - قاموس جغرافیایی افغانستان ، ج سوم، کابل ، س 1338 هـ ش ، ص 364 .
6 - قاموس جغرافیایی افغانستان ، ایضا"، ص 364 .
7 - قاموس جغرافیایی افغانستان، ایضا"، ص 364 .
8 - قاموس جغرافیایی افغانستان، ایضا"، ص 364 .
9 - قاموس جغرافیایی افغانستان، ایضا"، ص 366 .
10- قاموس جغرافیایی افغانستان، ایضا"، ص 366 .
11 - قاموس جغرافیایی افغانستان، ایضا" ، ص 367 .
12 - قاموس جغرافیایی افغانستان، ایضا"، ص 368 .
13 - قاموس جغرافیایی افغانستان ، ایضا"، ص 371 .
14 - ایضا"، ص 371 .
15 - ایضا"، ص 371 .
16 - ایضا"، ص 372 .
17 - ایضا"، ص 379 .
18 - ایضا"، ص 380 .
19 - گزیتر جغرافیایی افغانستان، ج 6 ، ص 764 .
20 - قاموس جغرافیایی افغانستان ، ج دوم ، اثر قبل الذکر ، ص 459 .
21 - قاموس جغرافیایی افغانستان ، ج سوم ، اثر قبل الذکر، ص 18 .